Επανάσταση 1821: Ένα Μήνυμα Ελευθερίας Για την Ευρώπη
Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου τιμούμε και γιορτάζουμε τον ξεσηκωμό των υπόδουλων Ελλήνων κατά του Τούρκου δυνάστη για ελευθερία και αυτοδιάθεση.
Η Ελληνική Επανάσταση πέτυχε την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους και συνεπώς την παρουσία της Ελλάδας, ύστερα από έκλειψη αιώνων στον πολιτικό χάρτη του κόσμου. Υπήρξε παράλληλα και κομβικό σημείο της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας, καθώς αποτέλεσε αφετηρία για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το ιδεολογικό υπόβαθρο της Επανάστασης
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι προϊόν εθνικού κινήματος το οποίο ονομάστηκε "Ελληνική Εθνική Παλιγγενεσία", ανόρθωση δηλαδή του γένους μας.
Αναπτύχθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα και τις πρώτες του 19ου, οι ρίζες του όμως ήταν παλιότερες. Συγγένευε με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά εθνικά κινήματα της ίδιας εποχής (Γαλλική Επανάσταση, Αμερικάνικη Επανάσταση).
Το ελληνικό εθνικό κίνημα ήταν πολιτικό κίνημα αποσκοπούσε δηλαδή, όχι απλώς στην απελευθέρωση του έθνους και στη συγκρότηση ανεξάρτητου εθνικού κράτους, αλλά στη σύσταση αντιπροσωπευτικής και ευνομούμενης πολιτείας.
Το κίνημα των ιδεών, στο οποίο στηρίχτηκε η επανάσταση του έθνους και ονομάστηκε Νεοελληνικός Διαφωτισμός, αποτελούσε ένα κίνημα ιδεών το οποίο ανελίχθηκε διαδοχικά ολόκληρο το 18ο αιώνα και ωρίμασε κατά την περίοδο μεταξύ της Γαλλικής και της Ελληνικής Επανάστασης.
Χάρη στο πείσμα και την επιμονή του ελληνικού λαού, ο Ελληνικός εθνικός αγώνας κατέληξε νικηφόρος, με τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου εθνικού κράτους στην Ανατολική Ευρώπη και Μεσόγειο, με το όνομα Ελλάς το 1830.
Το μέγεθος των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών που προέκυψαν από τη μακρόχρονη δράση και τις εξελίξεις, επιτρέπει στον Αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας να θεωρείται Επανάσταση!
Η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης
Την Επανάσταση προκάλεσε η Φιλική Εταιρεία, μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας από τρεις Έλληνες, τρεις άσημους εμπόρους ή γραμματείς εμπόρων, τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Στόχος ήταν η κατήχηση στην Εταιρεία όσο το δυνατόν περισσότερων σημαινόντων Ελλήνων και η ανάθεση της ηγεσίας στον Ιωάννη Καποδίστρια, υπουργό Εξωτερικών τότε της Ρωσίας, οπότε μέσω αυτού να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των Ρώσων.
Η ημέρα της 25ης Μαρτίου δεν έχει στην πραγματικότητα κάποια ιστορική σημασία, πέρα από την ευλογία των όπλων των αγωνιστών στην Πάτρα από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό.
Ουσιαστικά η Επανάσταση ξεκίνησε λίγες μέρες πριν τις 25 Μαρτίου 1821, στην Πελοπόννησο, μία περιοχή με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς και μικρή στρατιωτική παρουσία των Τούρκων. Στις 21 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία των Καλαβρύτων και είναι η πρώτη πολεμική ενέργεια της Επανάστασης, η οποία έληξε νικηφόρα μετά από πέντε ημέρες.
Τα ηρωικά γεγονότα και οι καθοριστικές μάχες
Η κατάληψη της Τριπολιτσάς τον Σεπτέμβριο του 1821 παγίωσε την επανάσταση και ανέδειξε τη στρατηγική ιδιοφυΐα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Οι επιτυχίες των επαναστατημένων Ελλήνων συνεχίστηκαν στα Δερβενάκια, τη Γραβιά με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, αλλά και στη θάλασσα, όπου διακρίθηκαν ναυμάχοι, όπως ο Κωνσταντίνος Κανάρης κι ο Ανδρέας Μιαούλης.
Η πτώση του Μεσολογγίου τον Απρίλιο 1826 αναζωπύρωσε το κίνημα των φιλελλήνων στην Ευρώπη και ο ελληνικός ξεσηκωμός έλαβε διεθνείς διαστάσεις!
Η συνδρομή των Μεγάλων Δυνάμεων στην απελευθέρωση υπήρξε καθοριστική, ιδιαίτερα με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, τον Οκτώβριο του 1827. Οι Έλληνες μάχονταν ηρωικά έως την τελευταία μεγάλη μάχη του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας, τον Σεπτέμβριο του 1829.
Στο μεταξύ, η άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια στην Ελλάδα στις αρχές του 1828 και η αναγόρευσή του από την εθνοσυνέλευση σε Κυβερνήτη της Ελλάδας σηματοδότησαν την απαρχή της οικοδόμησης του νέου κράτους.
200 χρόνια από την Επανάσταση
Το 2021 είναι η επέτειος των 200 ετών από την κήρυξη της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Έτσι διάφοροι φορείς και ιδρύματα της χώρας έχουν πάρει πρωτοβουλίες για την μόρφωση και πληροφόρηση του ευρύ κοινού σχετικά με τον σημαντικό αυτό για τη χώρα μας εορτασμό.
Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη φέρνει το «χθες» στο «σήμερα». Το Twitter, μεσολαβεί για να «ζήσουμε» το έτος 1821, σήμερα.
Ιστορικές μάχες, συναντήσεις, βιογραφικά στοιχεία, αφηγήσεις αγωνιστών, εικονογραφικό υλικό παρουσιάζονται σε διαρκή ροή στον ειδικό λογαριασμό «Η Επανάσταση – 1821 Live», @Eidiseis1821. Κάθε tweet αποτελεί προϊόν ιστορικής έρευνας, βασισμένο σε μαρτυρίες αγωνιστών και πρωτογενείς πηγές, ανασυνθέτοντας την εικόνα του πρώτου έτους της Ελληνικής Επανάστασης. Για το αγγλόφωνο κοινό δημιουργήθηκε o αντίστοιχος λογαριασμός, The Greek Revolution 1821 Live, @News1821.
Μια συμβολή στην αποτύπωση της μνήμης της Ελληνικής Επανάστασης στον δημόσιο χώρο μέσα από τη βιογραφία μνημείων για το 1821, έκανε επίσης το Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.
Το ερευνητικό πρόγραμμα ονομάζεται «Τόποι μνήμης για την Ελληνική Επανάσταση, 19ος -20ός αιώνας», είναι ενταγμένο στον Κύκλο Δράσεων του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία «1821-2021.
Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάδειξη του τρόπου μνημειοποίησης της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από την καταγραφή και μελέτη όλων των δημόσιων νεότερων μνημείων (ανδριάντες, προτομές, ηρώα, στήλες κ.λπ.) που έχουν ανεγερθεί στην Αθήνα και σε πέντε εμβληματικούς για την ιστορία του Αγώνα δήμους (Τρίπολη, Πάτρα, Ναύπλιο, Μεσολόγγι, Ερμούπολη) από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1830, μέχρι σήμερα.
Η ιστοσελίδα του ερευνητικού προγράμματος είναι προσβάσιμη στον σύνδεσμο https://topoimnimis.keni.gr/ .
Κατερίνα Ζυγουράκη
ΠΗΓΕΣ: ebooks.edu.gr / sansimera.gr / sansimera.gr / panteion.gr / nationalgallery.gr /
Comments