O ήχος της σιωπής | η εσωτερική φλυαρία ως εμπόδιο στην αυτογνωσία και στο ορθό σχετίζεσθαι

Ο βίος μας έχει καταντήσει ένα πολύβουο μελίσσι. Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε με ποικίλες πληροφορίες μέσω πολυάριθμων δικτύων και παράλληλα νιώθουμε την ανάγκη ν’ ανταποκριθούμε σ’ αυτόν τον βομβαρδισμό με την δική μας συμμετοχή. Το αποτέλεσμα είναι ένα συνεχές βουητό εισερχομένων κι εξερχομένων δεδομένων, τα οποία πολύ συχνά είναι άκρως τετριμμένα. Κάτι που, αποδεδειγμένα πλέον, οδηγεί στην μείωση τόσο του εύρους της προσοχής μας όσο και της επιμέλειας και της υπομονής μας. Δυσκολευόμαστε πλέον να εμβαθύνουμε στο υλικό που μελετούμε, αλλά – το κυριότερο – στον ίδιο μας τον στοχασμό. Ένας αέναος βόμβος μέσα στο κεφάλι μας που – σταδιακά κι ανεπαισθήτως – καθιστά ρηχή τη σκέψη μας.

Ας σιωπήσει η ανθρωπότητα, ας σιωπήσει ο καθένας από μας! Να πάψουν να κάνουν πάρτυ μέσα στο κεφάλι μας – ασυναίσθητο αγκυροβόλιο του ασυνειδήτου μας – οι πεποιθήσεις μας και οι αποκρυσταλλώσεις μας. Κι όταν ο αχός καταλαγιάσει, ν’ αφουγκραστούμε. Μέσα στη σιγαλιά, ν’ ακούσουμε εκείνον τον ανεπαίσθητο ήχο της ίδιας μας της ψυχής, του είναι μας, που υπομονετικά περιμένει να τον αντιληφθούμε και να του παραδοθούμε μ’ εμπιστοσύνη. Και τότε θ’ αποκτήσουμε επίγνωση εκείνων των μικρών πονηρών δαιμονίων που μας ωθούν προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, που πυροδοτούν τις αντιδράσεις μας και ζωτικοποιούν τα λόγια μας. Λόγια κούφια, επιβλαβή, χειριστικά, πλανεμένα και πλανερά. Γιατί, μέσα σε μια τέτοια οχλαγωγή, εκτοξεύονται προς πάσα κατεύθυνση σκέψεις, λόγια και πράξεις με βαρύ επικριτικό φορτίο. Και κάπως έτσι καθιστάμεθα άκρως επιβλαβείς για τους συνανθρώπους μας και για εμάς τους ίδιους εξίσου.

Η αβλάβεια απαιτεί νοήμονα αγάπη για να έχει ορθή σκέψη, απαιτεί αυτοέλεγχο για να έχει ορθή ομιλία και έτσι μόνον οδηγεί σε ορθή πράξη. Ουσιαστικά ορθή πράξη, όχι εμφορούμενη από τα πρέπει και τις πεποιθήσεις και τις απαγορεύσεις του περιβάλλοντός μας και των κοινωνικών κανόνων. Τούτα το μόνο που κάνουν είναι να καταστέλλουν κι άλλο την αληθή μας φύση – αφού ενδυόμαστε ένα κέλυφος ορθότητας – καταλήγοντας να μην γνωρίζουμε ποιοι πραγματικά είμαστε ως οντότητες, μαζί με τα ευάρεστα και τα δυσάρεστα συναισθήματά μας. Κι έτσι χάνουμε την επίγνωση της όποιας κακότητάς μας και διάγουμε τον βίο μας στην αυταπάτη μιας περιορισμένης ή ανύπαρκτης τελικά καλοσύνης. Για τούτο ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις.

Κύκνος αρ. 1, λάδι σε καμβά της Hilma af Klint

Δεν αρκούν όμως οι προθέσεις. Απαιτείται επίγνωση του εξοπλισμού μας, της σύστασής μας, της ιδιοσυγκρασίας μας. Απαιτείται θαρραλέα ματιά κι αποδοχή του γεγονότος ότι είμαστε ατελείς με έφεση και προσπάθεια – είναι η αλήθεια – για μια ολοένα και μεγαλύτερη τελειότητα. Αυτό είναι ίσως το πιο βαθύ, πιο ουσιαστικό «εν οίδα ότι ουδέν οίδα» που ανοίγει διάπλατα μπροστά μας όλους τους ορίζοντες για εξέλιξη, για γνώση, για αυτογνωσία, για το καινούριο, για νέες ιδέες και νοητικές συλλήψεις που διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε ούτε να διανοηθούμε. Σ’ αυτήν την ταπεινότητα βασίζεται ο επιστήμονας κι η επιστημονική πρόοδος και γνώση. Έτσι μένει ανοιχτός ο στοχαστής, μελετητής, ερευνητής στη νέα γνώση κι έτσι μπορεί να καταρρίπτει τη χθεσινή γνώση και να διευρύνεται προς τη νέα. Αλήθεια, θα διανοούμασταν ποτέ έναν επιστήμονα που να σταματά την διερεύνησή του;

Καλούμαστε να γίνουμε οι επιστήμονες του βίου μας. Να “επιστάμεθα” του εαυτού μας.

Γι’ αυτό λοιπόν, σιωπή!

Ευαγγελία Πολίτη

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας