Η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας επανέρχεται δυναμικά στην επικαιρότητα του Μαραθώνα έπειτα από περισσότερα από 10 χρόνια.
Το 2010 το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής άρχισε να καταστρώνει σχέδια για τον εναρμονισμό της χώρας με τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την «πράσινη ανάπτυξη». Σύμφωνα με αυτές, το 18% της παραγόμενης ενέργειας σε κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές έως το 2020 και να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030. Απώτερος στόχος της Ε.Ε. είναι το ένα τρίτο της ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
Ωστόσο, η προχειρότητα που χαρακτηρίζει το σχεδιασμό του κρατικού μηχανισμού έκανε κι εδώ την εμφάνισή της. Κυματίζοντας ως λάβαρο τις αξίες της «οικολογίας» και της «πράσινης ανάπτυξης», το ΥΠΕΚΑ, υπό την πίεση ιδιωτικών επιχειρηματικών συμφερόντων, χωρίς να εφαρμόσει την προβλεπόμενη από το νόμο διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και δίχως στρατηγικό ενεργειακό σχεδιασμό, εξέδωσε στις 6 Ιουλίου 2010 Δελτίο Τύπου με θέμα: «Προκαταρκτική Χωροθέτηση Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων».
Ανάμεσα στις 12 θέσεις που επελέγησαν βρισκόταν και η τοποθεσία με την ονομασία «Πεταλιοί», που στην ουσία περιελάμβανε την περιοχή του κόλπου του Μαραθώνα. Σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου: «Τα κριτήρια που εφαρμόστηκαν στη διαδικασία προκαταρκτικής χωροθέτησης των θαλάσσιων αιολικών πάρκων αποβλέπουν:
· Στον αποκλεισμό περιοχών, όπου η ανάπτυξη θαλάσσιων πάρκων είναι ασύμβατη με άλλες χρήσεις και παραμένοντας εντός των 6 ναυτικών μιλίων.
· Στον αποκλεισμό περιοχών με βάθη μεγαλύτερα από 50 μέτρα.
· Στην αποφυγή θέσεων με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
· Στην ελαχιστοποίηση της οπτικής όχλησης από τις εγκαταστάσεις».
Επισημαίνεται ότι με αυτό το Δελτίο Τύπου το ΥΠΕΚΑ απέκλειε την κατασκευή πλωτών ανεμογεννητριών, θεωρώντας τη χρονοβόρα και οικονομικά ασύμφορη.
Ωστόσο, ο τότε δήμαρχος Νέας Μάκρης, κύριος Ιορδάνης Λουίζος, υποστήριξε πως το ΥΠΕΚΑ σχεδίαζε την κατασκευή αιολικού πάρκου μόλις 2 χιλιόμετρα από την ακτή, το οποίο θα περιελάμβανε 90 πυλώνες, ύψους 90 μέτρων ο καθένας, με μέση διάμετρο τα 5 μέτρα, ενώ συνολικά ο υποσταθμός θα κάλυπτε θαλάσσια έκταση 15 στρεμμάτων.
Αλλοίωση του ιστορικού τοπίου και προστασία του περιβάλλοντος
Στο άκουσμα της είδησης συστήθηκε Συντονιστική Επιτροπή Κατοίκων, η οποία είχε ως στόχο την ανατροπή των σχεδίων του ΥΠΕΚΑ. Τα μέλη και οι υποστηρικτές της επιτροπής υποστήριζαν σθεναρά ότι ένα δάσος ανεμογεννητριών θα προσέβαλε την ιστορική σημασία του όρμου, θα καταργούσε τον τουριστικό χαρακτήρα της περιοχής, θα νέκρωνε την πανίδα και τη χλωρίδα του κόλπου, θα δημιουργούσε μεγάλα εμπόδια στη διέλευση των σκαφών αναψυχής όσο και των ψαράδων και θα ήταν παράγοντας ηχορύπανσης. Το συντονιστικό όργανο ανέφερε επίσης ότι οι χρήσεις γης, όπως τις ορίζει το Προεδρικό Διάταγμα του 2003 και το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο, δεν προέβλεπαν τέτοιου είδους ανάπτυξη στην περιοχή του Μαραθώνα.
Αναλύοντας τις συνθήκες που ευνοούν ή εμποδίζουν τη χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, η επιστημονική συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων του ΕΜΠ, κυρία Ελένη Αναστασάκη, επεσήμανε πως τα κριτήρια επιλογής ενός τόπου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον αριθμό των κατοίκων μιας περιοχής, την απόσταση από τις ακτές που χρησιμοποιούνται για θαλάσσιες δραστηριότητες και κολύμβηση, την προσπελασιμότητα σκαφών αναψυχής και την ύπαρξη σημαντικών πόλων έλξης επισκεπτών (μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι). Όλες αυτές οι παράμετροι καταστούσαν απαγορευτική την κατασκευή θαλάσσιου αιολικού πάρκου στην περιοχή του Μαραθώνα.
Επιπλέον, οι τρεις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων (Προΐστορικών και Κλασικών, Εναλίων και Βυζαντινών) είχαν εισηγηθεί αρνητικά στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αναφορικά με τη δημιουργία αιολικού πάρκου. Βασιζόμενες στο άρθρο 10 του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002, υποστήριζαν πως η κατασκευή αιολικού πάρκου θα προκαλούσε έμμεση βλάβη στους αρχαιολογικούς χώρους που περιβάλλουν τον κόλπο του Μαραθώνα και θα αλλοίωνε το ιστορικό τοπίο. Όπως δήλωνε χαρακτηριστικά η αναπληρώτρια διευθύντρια και τμηματάρχης αρχαιολογικών χώρων της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κυρία Ελένη Μπάνου: «Δεν είναι δυνατόν να κάθεται κανείς στον αρχαιολογικό χώρο του Τύμβου και της Μπρεξίζας και να βλέπει μπροστά του ένα δάσος ανεμογεννητριών. Μια τέτοια εξέλιξη θα βλάψει τον ιστορικό όρμο του Μαραθώνα καθώς και τις σημαντικές αρχαιότητες που τον περιβάλλουν».
Ένα ακόμη σημαντικό επιχείρημα στη φαρέτρα της συντονιστικής επιτροπής είχε να κάνει με την προστασία του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα. Η προτεινόμενη κατασκευή αιολικού πάρκου στην περιοχή του σημαντικότερου παράκτιου οικοσυστήματος της Αττικής, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες σε εκατοντάδες είδη σπάνιων πτηνών και απειλούμενα είδη ψαριών. Οι ανεμογεννήτριες του θαλάσσιου αιολικού πάρκου θα μπορούσαν να προκαλέσουν τραυματισμούς ή θανατώσεις πουλιών, κυρίως αποδημητικών, καθιστώντας οικολογικά επιβλαβή την τοποθέτησή τους σε περιοχές μετανάστευσης πουλιών.
Ακόμη και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας –καθ’ ύλην αρμόδια για τη βιωσιμότητα ενός τέτοιου έργου– είχε παραδεχτεί πως η δημιουργία του προτεινόμενου αιολικού πάρκου θα αποτελούσε σοβαρή επέμβαση στο περιβάλλον της περιοχής. Υπερθεματίζοντας, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και του Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων Αιγαίου, κύριος Μιχάλης Δεκλερής, είχε επισημάνει πως: «Οι ανεμογεννήτριες είναι εντελώς ασυμβίβαστες προς τη μικρή κλίμακα του ελληνικού νησιωτικού τοπίου. Τυχόν εγκαθιστάμενες στους τόπους προτίμησης των επενδυτών, συνεπάγονται καταστροφή του αντίστοιχου πολιτιστικού, αισθητικού και φυσικού κεφαλαίου των νησιών μας, η οποία, βεβαίως, αποκλείεται από το Σύνταγμα του 1975 με το άρθ. 24 και την πάγια νομολογία του ΣτΕ για την προστασία των μικρών νησιών ως ευαίσθητων οικοσυστημάτων».
Πέρα όμως από τους ιστορικούς και περιβαλλοντικούς λόγους που λειτουργούσαν αποτρεπτικά ως προς την κατασκευή βιομηχανικού αιολικού πάρκου στην περιοχή, υπήρχαν και πρακτικοί λόγοι. Σύμφωνα με έκθεση της Γερμανικής Υπηρεσίας Ενέργειας τα αιολικά πάρκα, εκτός του ότι ενέχουν μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος, αποτελούν εξαιρετικά δαπανηρή λύση. Η συγκεκριμένη έκθεση πρότεινε, αντί για τη δαπάνη δισεκατομμυρίων για την κατασκευή αιολικών πάρκων, να πραγματοποιηθεί μία στροφή σε επενδύσεις –και επιδοτήσεις– που θα έχουν να κάνουν με την κατασκευή βιοκλιματικών κατοικιών, οι οποίες θα καταναλώνουν ελάχιστη ενέργεια.
Η καλά συντονισμένη προσπάθεια και ο συστηματικός αγώνας των κατοίκων του Μαραθώνα έβαλαν τέρμα στα σχέδια των σκιωδών επιχειρηματικών συμφερόντων και του ΥΠΕΚΑ για τη δημιουργία θαλάσσιου αιολικού πάρκου στην περιοχή. Όμως, η ιστορία δεν φαίνεται να τελειώνει εδώ…
Ολική επαναφορά
Μια δήλωση του υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κυρίου Κωστή Χατζηδάκη, ότι υπάρχει ενδιαφέρον μεγάλης αμερικανικής εταιρείας για επενδύσεις στην Ελλάδα σε υπεράκτια αιολικά πάρκα, το όνομα της οποίας δεν αποκάλυψε, επανέφερε το θέμα στο προσκήνιο. Η πρόθεση του ΥΠΕΚΑ να ανασύρει από τα αρχεία το θέμα της δημιουργίας θαλάσσιων αιολικών πάρκων διαφαίνεται και από το γεγονός ότι ο υπουργός συναντήθηκε με στελέχη της νορβηγικής εταιρείας Equinor (πρώην Statoil).
Η επιβεβαίωση ήρθε κατά τη διάρκεια της ημερίδας που συνδιοργάνωσαν την Παρασκευή 10 Απριλίου 2019 η Πρεσβεία της Νορβηγίας και η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας. Εκεί, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ και νυν Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, κύριος Μιχάλης Βερροιόπουλος, ανακοίνωσε πως το ΥΠΕΚΑ προγραμματίζει τη διενέργεια του πρώτου πιλοτικού διαγωνισμού για την εγκατάσταση υπεράκτιου πλωτού αιολικού πάρκου στο δεύτερο εξάμηνο του 2020, το οποίο αποτελεί μέρος του Στρατηγικού Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού και του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για σταθμούς ΑΠΕ σε θαλάσσιες περιοχές.
Η ανακοίνωση αυτή πέρασε στα ψιλά γράμματα του ημερήσιου και ηλεκτρονικού Τύπου. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η θαλάσσια περιοχή που θα φιλοξενήσει το πρώτο πιλοτικό υπεράκτιο αιολικό πάρκο βρίσκεται σε μία από τις 12 ζώνες, οι οποίες είχαν χωροθετηθεί το 2010. Μία από τις βασικές προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από το ΥΠΕΚΑ για την κατασκευή του υπεράκτιου αιολικού πάρκου, είναι η ύπαρξη υποθαλάσσιας ηλεκτρικής διασύνδεσης, ώστε να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω με το κόστος διασύνδεσης με την ενδοχώρα.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της Νορβηγικής Πρεσβείας και της ΕΛΕΤΑΕΝ, το λόγο πήρε και ο εκπρόσωπος της Equinor, η οποία ειδικεύεται στην κατασκευή και τη διαχείριση πλωτών υπεράκτιων αιολικών δομών. Ο κύριος Arne Eik τόνισε ότι η Ελλάδα έχει μία από τις καλύτερες προοπτικές στην Ευρώπη για την εκμετάλλευση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και θα μπορούσε να αναπτύξει τη βιομηχανία της, ώστε να αποτελέσει μελλοντικά κόμβο προμήθειας για την ευρύτερη περιοχή. Η Equinor, μία από τις ενεργά ενδιαφερόμενες εταιρείες για την ανάληψη του έργου της κατασκευής υπεράκτιου πλωτού αιολικού πάρκου, πρόσφατα κοινοποίησε πρόσφατα το σχέδιό της για την εγκατάσταση ενός τέτοιου πάρκου στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Τήνου, Σύρου και Μυκόνου. Σύμφωνα με τη νορβηγική εταιρεία, η πρότασή της μπορεί να εξασφαλίσει ενεργειακή επάρκεια σε 40.000 νοικοκυριά, στηρίζοντας παράλληλα το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη της συμβολής των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20%, όπως απορρέει από την Οδηγία 2009/28/ΕΚ.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο κύριος Arne Eik παραδέχτηκε πως «οι πλωτές αιολικές δομές είναι ακόμη αρκετά ακριβές αυτή τη χρονική στιγμή, καθώς η τεχνολογία παραμένει σχετικά ανώριμη». Κάνοντας λόγο για την Ελλάδα, ο εκπρόσωπος της Equinor, επεσήμανε πως υφίσταται «μεγάλο ζήτημα χώρου, καθώς υπάρχει περιορισμένος χώρος στην ξηρά για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με το μεγάλο της υδάτινο χώρο και την εκπληκτική απόδοση του ανέμου, θεωρούμε πως η χώρα είναι ιδανική για τα πλωτά αιολικά πάρκα».
Μπορεί σε όλες αυτές τις δηλώσεις να μην υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στην περιοχή του Μαραθώνα. Ωστόσο, το γεγονός ότι ο Γεωπληροφοριακός Χάρτης της ΡΑΕ καταδεικνύει ξεκάθαρα τη θέση ανοιχτά του κόλπου του Μαραθώνα, ο οποίος σημειώνεται πως είναι προστατευμένη περιοχή, ως πιθανή τοποθεσία για την ανάπτυξη υπεράκτιου αιολικού πάρκου, δημιουργεί δυσάρεστους συσχετισμούς με τον προ δεκαετίας πρόχειρο και παντελώς ανεπιτυχή σχεδιασμό του ΥΠΕΚΑ.
Σίγουρα η τεχνολογία έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου, ακολουθώντας τις επιταγές για την αναχαίτιση της βίαιης κλιματικής αλλαγής και την αποτροπή της καταστροφής του περιβάλλοντος. Είναι όμως αυτό αρκετό για να παρακαμφθούν οι αντικειμενικές δυσκολίες (αλλοίωση ιστορικού τοπίου, καίριο πλήγμα στον τουριστικό και παραθεριστικό χαρακτήρα της περιοχής κ.ά.) που υφίστανται στην περίπτωση της περιοχής του Μαραθώνα;
Την απάντηση καλούνται να δώσουν οι τοπικές Αρχές (Δήμος Μαραθώνα, Περιφέρεια Αττικής), οι οποίες είχαν εκδηλώσει στο παρελθόν την εναντίωσή τους στα σχέδια του ΥΠΕΚΑ, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αποτροπή τους. Η ανακαίνιση του θέματος από επίσημα χείλη καθιστά επιτακτική την άμεση και ενεργή κινητοποίηση των τοπικών φορέων, αλλά και των κατοίκων της περιοχής.
Δημοσιογράφος
Comentarios