7 Φεβ 2023

«Μνήμη, ένα δίκτυο αναθημάτων για το Μάτι» | Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία από την Χρύσα Γερακάκη

Η Χρύσα Γερακάκη πραγματοποίησε τη διπλωματική της εργασία στο Πανεπιστήμιο Bauhaus της Γερμανίας με τίτλο «Μνήμη. Ένα δίκτυο αναθημάτων για το Μάτι». Η εργασία αυτή διερευνά την αισθητική της μνήμης και την σχέση μεταξύ τραύματος, μνήμης και αρχιτεκτονικής.

«Προσεγγίζοντας αυτό το βαθιά προσωπικό θέμα, προσπάθησα να ανακαλέσω τις δικές μου αναμνήσεις, να διερευνήσω τα συναισθήματα και τον πόνο σχετικά με την φωτιά και να τα μεταφράσω σε χώρο. Σε κάτι που να ενσωματώνει μέσα του όλη την ευθύνη της μνήμης».

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία από τη Χρύσα Γερακάκη - Μάτι

«Το σημαντικό για εμένα ήταν να μην καταπιέσω το τραύμα, τον θυμό και τα γιατί, αλλά να τους δώσω χώρο να ακουστούν και να εκφραστούν. Η αρχιτεκτονική πρόταση, έχει σκοπό να μας καλέσει να δεσμευτούμε στο να μην ξεχάσουμε ποτέ. Πέντε παρεμβάσεις, πέντε μνημεία διαφορετικής κλίμακας βρίσκονται διάσπαρτα στην περιοχή, δημιουργώντας ένα μεγάλο υπαίθριο μνημείο. Ένα δίκτυο αναθημάτων, συμβόλων χειρισμού των πιο κρίσιμων στιγμών αυτής της καταστροφής. Σύγχρονα κενοτάφια, απλά δοχεία μιας δύσκολης μνήμης την οποία πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα.»

«Η αλληγορία τους έγκειται στο ότι δεν παρέχουν μια χωρική πρόταση που θα είναι χρήσιμη στην καθημερινή ζωή. Αντ’ αυτού, λειτουργούν ως μια υπενθύμιση του τι έλειπε και ως μια ανοιχτή πρόσκληση για να φανταστούμε τι θα μπορούσε να είχε συμβεί, αν υπήρχαν την ημέρα της φωτιάς.»

Ένα πυροφυλάκιο κατά μήκος της Λ. Μαραθώνος σηματοδοτεί την έλλειψη έγκαιρης πληροφόρησης και εκκένωσης σχετικά με την φωτιά, δημιουργώντας μια σαφή αντίθεση μεταξύ των προσδοκιών και της σκληρής πραγματικότητας της ενημέρωσης που δεν υπήρξε ποτέ.

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία από τη Χρύσα Γερακάκη — Μνημείο «Το Πυροφυλάκιο»

Ένα καταφύγιο όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να προστατευτούν από τους ανέμους, τον καπνό, το θερμικό κύμα και την φωτιά το οποίο ωστόσο δεν εκπληρώνει τον σκοπό του, εκδηλώνοντας την αντίθεση μεταξύ των προσδοκιών και της πραγματικότητας της προστασίας που δεν βρέθηκε την ημέρα της φωτιάς.

Μια προβλήτα, που θα μπορούσε να διευκολύνει την πρόσβαση βοήθειας μέσω θαλάσσης, η οποία στέκεται όμως ψηλότερα, ως μια υπενθύμιση της βοήθειας που ήρθε πολύ αργά και που για ώρες φαινόταν απρόσιτη.

Μια σκάλα με 26 σκαλοπάτια, ένα για κάθε άνθρωπο που δεν την βρήκε ποτέ. Μια σκάλα που αντί να οδηγεί προς την θάλασσα, οδηγεί προς τον ουρανό. Ένα συμβολικό γλυπτό, μια μεταφορική σύνδεση. Το μνημείο μιας μη υπάρχουσας διάβασης.

Η τελευταία παρέμβαση αναπτύσσει μια στενή σχέση με το τοπίο και γίνεται μέρος αυτού. Θυμίζοντας μια εγκοπή στο έδαφος, ή μια ανοιχτή πληγή, το μνημείο οδηγεί τον επισκέπτη βαθιά μέσα στην γη ακολουθώντας την φυσική κλίση του εδάφους.

Αφορμώμενο από τα στάδια της περιόδου πένθους, ως ένα ταξίδι στοχασμού, ανάκλησης και θεραπείας, αποτελείται από μία σειρά κήπων οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τα συναισθηματικά στάδια που σχετίζονται με την φωτιά. Πρώτα, ο κήπος του παρελθόντος, ένας κήπος με πυκνή βλάστηση παρόμοια με αυτήν που υπήρχε στην περιοχή πριν από τη φωτιά.

Έπειτα, ο κήπος της φωτιάς, αποτελούμενος από ψηλή, φαινομενικά καμένη, ξερή βλάστηση συμβολίζει όλα τα συναισθήματα πανικού που επικρατούσαν την στιγμή της φωτιάς, όταν κανείς δεν ήξερε ποιον δρόμο να ακολουθήσει και ποιος δρόμος είναι ο σωστός και ασφαλής. Ακολουθεί ο κήπος της θλίψης. Μαύρη γη, κενό, πλήρης απουσία συναισθημάτων που ακολούθησε τις επόμενες ημέρες μετά την φωτιά. Στην συνέχεια, ο κήπος της απουσίας, κάτω από την γη, σκοτεινός και μελαγχολικός με 104 κενά καθίσματα.

Τελευταίος σταθμός σε αυτήν την μνημονική εμπειρία είναι αυτός της αποδοχής και της κάθαρσης. Το μνημείο ολοκληρώνεται με την δημιουργία ενός κέντρου πληροφόρησης και εκπαίδευσης, ως απάντηση στην έλλειψη σχεδιασμού, οργάνωσης και ελέγχου στην πρόληψη των πυρκαγιών καθώς και στην κατάρρευσης του συστήματος εκείνη την ημέρα. Το κέντρο αυτό στοχεύει στην καλλιέργεια των επισκεπτών και στοχευμένη προετοιμασία τους ώστε να διαχειριστούν αποτελεσματικότερα κάποιο παρόμοιο γεγονός στο μέλλον. Εκεί βρίσκονται η αίθουσα εκδηλώσεων, το μουσείο, το αρχείο, οι αίθουσες σεμιναρίων και ένα μικρό καφέ.

Όλες αυτές οι χρήσεις είναι τοποθετημένες υπόσκαφα και σε γραμμική σειρά.

«Ανεξάρτητα από το πόσος χρόνος περνά, οι πληγές μας πάντοτε αφήνουν σημάδια. Ουλές. Όλες οι προτεινόμενες παρεμβάσεις, όλα τα μνημεία αυτής της πρότασης αναφέρονται ακριβώς σε αυτό. Όσος χρόνος και εάν περάσει και όσο και να αλλάξει η προσφερόμενη εμπειρία, τα αναθήματα αυτά θα παραμείνουν εκεί. Ως μια υπενθύμιση.

Ουλές από μια μέρα που δεν πρέπει να ξεχάσουμε.»