Ο Τύμβος των Αθηναίων: το μνημείο της μάχης του Μαραθώνα

Με αφορμή τον Μαραθώνιο δρόμο που γίνεται και φέτος αυτές τις μέρες, θα μιλήσουμε σήμερα για τον Τύμβο των Αθηναίων, το αρχαίο μνημείο της μάχης του Μαραθώνα, στον χώρο του οποίου γίνεται ετησίως η τελετή αφής της Φλόγας του Μαραθωνίου.

Αυθεντικός Μαραθώνιος Αθήνας γύρω από τον Τύμβο Αθηναίων | Φωτ.: Χρήστος Μαλέτσικας

Η περίφημη μάχη του Μαραθώνα, προς τιμήν της οποίας πραγματοποιείται ο Μαραθώνιος Δρόμος, είχε θετική έκβαση για τον Αθηναϊκό στρατό και οδήγησε σε ήττα του Περσικού στρατού, όχι όμως χωρίς απώλειες από την πλευρά των νικητών. Συγκεκριμένα, οι 192 πεσόντες μαραθωνομάχοι αποτεφρώθηκαν και στη συνέχεια θάφτηκαν ομαδικά στον τύμβο στο πεδίο της μάχης. Η διαδικασία της ταφής τους έγινε με δημόσια έξοδα της πόλης των Αθηναίων.

Το μνημείο έχει τη μορφή μικρού λόφου, με ύψος 9μ. & διάμετρο 50μ.

Η ανασκαφή του αρχαιολόγου Β. Στάη κατά τα έτη 1890-1891 επέτρεψε την ασφαλή ταύτιση του συγκεκριμένου μνημείου με τον γνωστό από τον Θουκυδίδη και τον Παυσανία Τύμβο των Αθηναίων.

Το κράνος του Μιλτιάδη από το ιερό στην Ολυμπία. Φέρει επιγραφή με το όνομα του στρατηγού. Αφιερώθηκε από τον ίδιο προς τον Δία, προς τιμήν της νίκης στον Μαραθώνα. Εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας.

Κατά την ανασκαφή αποκαλύφθηκε ένα στρώμα στάχτης από την πυρά, ανάμεικτο με κατάλοιπα από τα καμένα οστά των πεσόντων. Μαζί τους βρέθηκαν και άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα που προσφέρουν πληροφορίες σχετικά με τα ταφικά έθιμα των Αθηναίων τον 5ο αιώνα π.Χ. Ειδικότερα, βρέθηκαν σκορπισμένα ανάμεσα στις στάχτες πολλά μικρά αγγεία με μελανόμορφη διακόσμηση, τα ληκύθια. Αυτά χρησίμευαν μάλλον για την αποθήκευση ελαίων και κατά την περίοδο που έγινε η μάχη συχνά συνόδευαν τους νεκρούς ως προσφορές στις ταφές τους.

Ακόμα, κοντά στο κέντρο του τύμβου βρέθηκε ένας λάκκος για προσφορές προς τους πεσόντες, μέσα στον οποίο βρέθηκαν κατάλοιπα από το δείπνο που λάμβανε χώρα προς τιμήν των νεκρών μετά την καύση τους.

Κράνος ηττημένου Πέρση στρατιώτη από τη μάχη. Αφιερώθηκε από τους Αθηναίου στον Ολύμπιο Δία. Εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας

Πάνω στον τύμβο ή γύρω από αυτόν θα πρέπει να υπήρχαν ταφικές στήλες που ανέφεραν τα ονόματα των πεσόντων από κάθε μια από τις 10 φυλές της αρχαίας Αθήνας. Τις στήλες αυτές αναφέρει στο έργο του ο Παυσανίας, ωστόσο το μόνο κατάλοιπο από εκείνες που έχει εντοπιστεί ως σήμερα βρέθηκε όχι στον Μαραθώνα αλλά στην Πελοπόννησο, σε μία από τις ρωμαϊκές επαύλεις του Ηρώδου του Αττικού, ο οποίος θα πρέπει να είχε μεταφέρει εκεί το συγκεκριμένο τμήμα, μίας από τις επιτύμβιες στήλες.

Ο αρχαιολογικός χώρος είναι σήμερα ανοικτός και επισκέψιμος καθημερινά, ενώ πολλά από τα ευρήματα που εντοπίστηκαν στον τύμβο εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα.

Βασιλική Ζυγουράκη

Αρχαιολόγος

---

Η τιμή του εισιτηρίου
Ολόκληρο: €6, Μειωμένο: €3
Ισχύει και για: Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα & Πρωτοελλαδικό Νεκροταφείο στο Τσέπι. Η μειωμένη τιμή ισχύει για όλους τους επισκέπτες κατά το διάστημα από 1η Νοεμβρίου έως 31η Μαρτίου εκάστου έτους.

Ημέρες Ελευθέρας Εισόδου: 6 Μαρτίου - Μνήμη Μελίνας Μερκούρη, 18 Απριλίου - Διεθνής Ημέρα Μνημείων, 18 Μαΐου - Διεθνής Ημέρα Μουσείων, Tο τελευταίο Σαββατοκύριακο Σεπτεμβρίου κάθε έτους (Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς), 28 Οκτωβρίου και κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα από 1ης Νοεμβρίου έως 31ης Μαρτίου. 
Ώρες Λειτουργίας
Καθημερινά 8:30 - 15:30, εκτός Τρίτης

Τοποθεσία: Αγ. Παντελεήμων - Μαραθώνας, 19007
Τηλέφωνο: 2294 055462 

Ο Τύμβος Αθηναίων στα λευκά, σκεπασμένος με χιόνι το 2023 | Φωτ.: Χρήστος Μαλέτσικας

---

Πηγές: Σταϊνχάουερ Γ., 2009. ο Μαραθών και το Αρχαιολογικό Μουσείο.

odysseus.culture.gr